Brandweermannen witheet over examen

Wie als brandweerman in New Haven in de Amerikaanse staat Connecticut promotie wil maken moet een examen afleggen. En toen Frank Ricci zijn uitslag binnen kreeg dacht hij op rozen te zitten. Hij was de op vijf-na beste van 77 kandidaten die zich aangemeld hadden voor acht vacatures.

Helaas voor hem besloot het gemeentebestuur de test te negeren. De top Acht bevatte niet één zwarte of Latino examinant; en alleen blanken promoveren paste niet in het gemeentelijke beleid. Om niemand tegen het hoofd te stoten werd geen van de kandidaten gepromoveerd.

Ricci en 16 anderen namen hier geen genoegen mee: hun kansen op een betere baan werd hen ontnomen omdat ze blank waren. En discriminatie op de werkvloer is op basis van de Civil Rights Act uit 1964 verboden.

Deze wet is een uitbreiding van het Vijftiende Amendement, dat stelt dat niemand's stemrecht ontnomen of beperkt kan worden op basis van ras of huidskleur. Dit amendement, ingevoerd in 1870 , moest gelijke stemrechten garanderen maar in de praktijk veranderde er in sommige staten niets ten opzicht van de slavernij-tijd.

Zwarten werden vaak geconfronteerd met 'bijkomende verplichtingen' voordat zij mochten stemmen, zoals lees- en schrijftesten of verklaringen van goed gedrag. En voor wie daaraan voldeed verzon men wel een andere reden om de gang naar het stemhokje te belemmeren. Totaan de jaren zestig van de vorige eeuw waren dergelijke hindernissen met name in het Zuiden de gewoonste zaak van de wereld. De burgerrechtenbeweging kwam daar tegen in verzet en met de Civil Rights Act werd het begrip 'gelijke rechten' juridisch uitgebreider geformuleerd.

Dat er in de brandweerexamen zaak sprake is van discriminatie is voor beide partijen duidelijk. Volgens het gemeentebestuur schuilt die echter in de test zelf. Die zou zo zijn opgesteld dat niet-blanken hem sowieso slechter zouden afleggen. Ze wezen daarbij op andere gemeenten waar gelijksoortige testen wel tot grotere raciale diversiteit onder de geslaagden leidden. Voor Ricci is de voorbereiding het probleem: sommigen mensen hadden harder gestudeerd en achteraf bleken die toevallig allemaal blank te zijn.

De zaak diende begin dit jaar voor het Amerikaanse Hooggerechthof. De uitspraak wordt in de herfst verwacht en die zal hoe dan ook voor beroering gaan zorgen.

Enerzijds is de positieve discriminatie die het gemeentebestuur nastreeft begrijpelijk – het merendeel van de zwarte bevolking blijft nog steeds achter bij de rest van het land. Anderzijds kan men zich afvragen hoe wenselijk het bevoordelen van bepaalde bevolkingsgroepen is nu zelfs het hoogste Amerikaanse ambt voor alle rassen en kleuren openstaat.